پایان نامه کارشناسی ارشد (M.A)

رشته زبان و ادبیات فارسی

 مهارت های زندگی در مثنوی معنوی مولوی

فهرست مطالب

عنوان                                 صفحه

چکیده     1

مقدّمه     2

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1. بیان مسئله    5

1-2. ضرورت و هدف تحقیق            6

1-3. فرضیه های تحقیق      6

1-4. پیشینه ی تحقیق          7

1-5. روش تحقیق  7

فصل دوم: شرح حال مولوی

2-1. جایگاه مولوی 9

2-2. وضعیت سیاسی و اجتماعی زمان مولوی    10

2-3. شرایط ایدئولوزیک جامعه          11

2-4. تولّد، تخلّص و فوت      12

2-5. نزدیکان مولوی          12

2-6. تحصیلات مولوی        13

2-7. عقاید و تصوّف مولوی  13

2-8. آثار مولوی    14

فصل سوم: مهارت های زندگی، تعاریف و مروری بر سیر تکامل آن ها

3-1. مقدّمه          17

3-2. مفهوم لغوی و اصطلاحی مهارت های زندگی           18

3-3. اهمیت مهار های زندگی            18

3-4. تاریخچه ی مهارت های زندگی   19

3-5. مهارت های زندگی در آموزه های دینی      20

3-6. مهارت های زندگی در ایران کهن 21

3-6-1. قابوس نامه 21

3-6-2. اخلاق ناصری        22

3-6-3. مرزبان نامه           23

3-6-4. کلیله و دمنه           23

3-7. قلمرو مهار های زندگی 24

فصل چهارم: بررسی مهارت زندگی در مثنوی معنوی مولوی

4-1. مهارت های شناختی     28

4-1-1. مهارت تفکّر انتقادی از دیدگاه روان شناسان          28

4-1-1-1. تفکّر انتقادی و راه های تقویت آن از دیدگاه مولوی          28

4-1-1-1-1. مشاهده ی دقیق موقعیت ها و ارزیابی دلایل و شواهد    29

4-1-1-1-2. پرهیز از ظاهربینی        31

4-1-1-1-3. پرهیز از قیاس به نفس    33

4-1-1-1-4. پرهیز از تقلید کور کورانه            33

4-1-1-1-5. افزایش علم و آگاهی       33

4-1-1-1-6. سؤال مناسب    34

4-1-1-1-7. استدلال          34

4-1-1-1-8. عاقبت بینی     35

4-1-1-1-9. پاکی دل از هواهای نفسانی           37

4-1-2. مهارت تفکّر خلّاق   38

4-1-2-1. تفکّر خلّاق و راه های تقویت آن از دیدگاه مولوی            38

4-1-2-1-1. افزایش علم و آگاهی       40

4-1-2-1-2. پیروی از استاد 40

4-1-2-1-3. جست و جوی اطّلاعات جدید         41

4-1-2-1-4. دوراندیشی      41

4-1-2-1-5. خوردن لقمه حلال، پرهیز از انباشتن شکم و پرهیز از گرسنگی   42

4-1-2-1-6. تقوی             43

4-2. مهارت های فردی       44

4-2-1. خودآگاهی  44

4-2-1-1. خودآگاهی از دیدگاه مولوی   44

4-2-1-1-1. آگاهی از نقاط ضعف و قوّت خویش 46

4-2-1-1-2. تلاش و کوشش 47

4-2-1-1-3. داشتن نگرش مثبت و لذّت بردن از زندگی     48

4-2-2. عزّت نفس 48

4-2-2-1. عزّت نفس و راه های تقویت آن از دیدگاه مولوی 50

4-2-2-1-1. کمال جویی      51

4-2-2-1-2. افزایش آگاهی   52

4-2-2-1-3. خودباوری       52

4-2-2-1-4. انس با خدا       52

4-3. مهارت های بهداشت و سلامت روان و جسم 54

4-3-1. مهارت سلامت روان 54

4-3-1-1. شناخت و کنترل هیجان های خود و دیگران از دیدگاه مولوی           54

4-3-1-1-1. غم    57

4-3-1-1-1-1. توجّه به ناپایدار بودن تعلّقات      57

4-3-1-1-1-2. سپاسگزاری و توکّل    58

4-3-1-1-1-3. یاری جستن از خدا و پذیرفتن حقیقت        58

4-3-1-1-1-4. در نظر گرفتن حکمت خدا        59

4-3-1-1-1-5. صبر و تسلیم در برابر رضای الهی          60

4-3-1-1-2. حرص و طمع  60

4-3-1-1-2-1. بیزاری و دوری از طمع           63

4-3-1-1-2-2. قطع تعلّقات 63

4-3-1-1-2-3. پرهیز از آرزوهای دور و دراز   63

4-3-1-1-2-4. قناعت        63

4-3-1-1-2-5. عشق الهی   64

4-3-1-1-3. حسد  64

4-3-1-1-3-1. استعانت از خدا          66

4-3-1-1-3-2. خضوع در برابر اولیاءاللّه          66

4-3-1-1-4. خودخواهی      66

4-3-1-1-4-1. تواضع و فروتنی        66

4-3-1-1-5. خشم  66

4-3-1-1-5-1. ایمان و تقویت رابطه با خدا       68

4-3-1-1-5-2. مدیریت خشم            68

4-3-1-1-5-3. مهرورزی و اجتناب از کینه توزی           68

4-3-1-1-5-4. حلم و بردباری          69

4-3-1-1-5-5. خضوع و خشوع        69

4-3-1-1-5-6. گذشت و احسان         69

4-3-1-2. عشق های حقیقی موجب سلامت روان 70

4-3-2. مهارت سلامت جسمانی         71

4-3-2-1. پرهیز از شکم بارگی         71

4-3-2-2. تمرین گرسنگی    71

4-4. مهارت های ارتباطی در روابط اجتماعی    73

4-4-1. ارتباط کلامی مؤثّر   74

4-4-1-1. هم حسّی            75

4-4-1-2. گوش دادن          75

4-4-1-3. لحن مناسب         75

4-4-1-4. جلب اعتماد مخاطب          76

4-4-1-5. سنجیده سخن گفتن 76

4-4-1-6. سخن متناسب با مخاطب     77

4-4-1-7. پرهیز از کلام متکبّرانه      77

4-4-1-8. اشتیاق گوینده      77

4-4-1-9. کمال وجودی و مقبولیت گوینده          78

4-4-1-10. اشتیاق شنونده    78

4-4-1-11. دلپذیری و دل انگیختگی کلام         79

4-4-1-12. کلام صادقانه و جذّاب       79

4-4-2. مهارت ارتباط غیر کلامی مؤثّر            80

4-4-2-1. ارتباط غیر کلامی مؤثّر در طرز نگاه 80

4-4-2-2. ارتباط غیر کلامی مؤثّر در حالت چهره           81

4-4-3. مهارت ابراز وجود و جرأت مندی         82

4-4-3-1. خداشناسی و تقوی 82

4-4-3-2. رعایت ادب و احترام و پرهیز از گستاخی         83

4-5. مهارت های روابط بین فردی      85

4-5-1. مهارت دوست یابی   85

4-5-1-1. معیار های انتخاب دوست از دیدگاه مولوی        88

4-5-1-1-1. دوست مؤمن    88

4-5-1-1-2. دوست کریم     89

4-5-1-1-3. دوست صالح    89

4-5-1-1-4. دوست عاقل     89

4-5-1-2. نگهداری دوستان  89

4-5-1-2-1. پرهیز از سخن ناصواب  89

4-5-1-2-2. پرهیز از تکبّر  90

4-5-1-2-3. ابراز محبّت و خوش خلقی            90

4-5-1-2-4. انتقاد پذیر بودن 91

4-5-1-3. حفظ استقلال در بین دوستان 91

4-5-1-3-1. حفظ راز         92

4-5-1-3-2. جدایی از دوستان نامناسب            93

4-5-2. پرهیز از دشمن تراشی          93

4-5-2-1. صبر و مدارا با دشمنان       95

4-5-2-2. پرهیز از کینه توزی          95

4-5-2-3. پرهیز از مشورت با دشمنان 95

4-5-3. مهارت همدلی و دیدگاه مولوی  96

4-5-3-1. امیدواری           97

4-5-3-2. مصاحبت با دوستان           97

4-5-3-3. بهره جویی از محضر اهل دل           98

4-5-3-4. کناره جویی از مجالست با نااهلان      98

4-6. مهارت های اجتماعی   100

4-6-1. مهارت تصمیم گیری و دیدگاه مولوی      100

4-6-1-1. توجّه به مختار بودن و مسئو لیّت پذیر بودن انسان           101

4-6-1-2. وجود تقوی         102

4-6-1-3. وجود عقل و خرد  102

4-6-1-4. افزایش آگاهی      103

4-6-1-5. عاقبت بینی         103

4-6-1-6. مشورت 103

4-6-1-6-1. شرایط مشورت 104

4-6-1-7. صبوری 106

4-6-1-8. در نظر گرفتن توجّه و مشیّت پروردگار           106

4-6-1-9. توکّل    107

4-6-1-10. تلاش و پرهیز از کاهلی    107

4-6-1-11. امیدواری         108

4-6-2. مهارت حلّ مسأله     110

4-6-2-1. درک و تحلیل ماهیّت مسائل و مشکلات           110

4-6-2-2. داشتن امید و افکار و خیالات مثبت     111

4-6-2-3. صبوری 111

4-6-2-4. پرهیز از خودخواهی          114

4-6-2-5. قانع بودن           114

4-6-2-6. صدقه و احسان    114

4-6-2-7. شکرگزاری و عبرت آموزی 114

4-7. مهارت های معنوی      116

4-7-1. مهارت ارتباط با خدا 116

4-7-1-1. شناخت خدا         116

4-7-1-1-1. توجّه به فطرت انسان     118

4-7-1-1-2. تفکّر در آثار خلقت         118

4-7-1-1-3. توجّه به هدف آفرینش     119

4-7-1-1-4. توجّه به نظم آفرینش       119

4-7-1-1-5. پرهیز از جست و جو در ذات خداوند           120

4-7-1-2. اطاعت و عبادت خدا          120