پایان نامه نگرشی بر اقتصاد روستایی ایران

مقدمه

اقتصاد روستایی شامل تمام فعالیتهای اقتصاد کشاورزی و غیر کشاورزی در مناطق روستایی است. از آنجایی که هدف غایی علم اقتصاد تامین مواد غذایی و رفاه عمومی تلقی می شود، لذا بررسی وضعیت و چگونگی انجام فعالیتهای کشاورزی در اقتصاد روستایی کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. چرا که در شرایط فعلی، کشاورزی مهمترین فعالیت اقتصادی در اغلب روستاهای ایران بوده و لازم است به عنوان محور برنامه های توسعه قرار گیرد. محوریت کشاورزی و روستا در برنامه های توسعه به این معنی است که از بخشی نگری محض پرهیز شده و مناطق روستایی به عنوان مکانهای تولیدی مورد توجه جدی قرار گیرد و همه بخشهای اقتصادی در راستای تحقق اهداف توسعه ملی، به صورت هماهنگ و مکمل عمل کنند.

محدودیت زمین و عوامل تولید از یک سو و افزایش جمعیت از طرف دیگر، بازدهی تولیدی زمین را کاهش داده و اقتصاد نواحی روستایی را ناپایدار ساخته است. افزایش نیاز کشور به مواد غذایی، لزوم توسعه هماهنگ نواحی روستایی به منظور ایجاد تعادلهای منطقه ای ، محدودیت های منابع تولید در نواحی روستایی، محدودیت سرمایه و نیروی انسانی متخصص، عقب ماندگی تکنولوژیک و الگوهای توسعه تمرکزگرا از عمده چالش های محیطی ، اقتصادی و اجتماعی نواحی روستایی در دهه آینده تلقی می گردد. راهکار لازم برای رهایی از چالش های مذکور شناخت قابلیت ها و محدودیتهای نواحی روستایی؛ تنوع بخشی به اقتصاد روستایی و رواج فعالیتهای جدید است. این راهکار می تواند وابستگی اقتصاد روستایی به اقتصاد کشاورزی را کاهش دهد. چرا که اقتصاد کشاورزی در ایران به شرایط محیطی و اقلیمی وابسته بوده و نوسانات اقلیمی در درآمد کشاورزان بسیار موثر است. افزایش تولید و درآمد ، مدیریت منابع تولید و از بین بردن فقر در نواحی روستایی از مهمترین وظایف برنامه ریزان اقتصاد روستایی است.

کتاب حاضر با جهت گیری در موارد فوق تدوین گردیده و امید است بتواند با شناخت دقیق ابعاد و چالشها اقتصاد روستایی، راهکار های لازم در جهت بهبود وضع موجود ارائه نماید. جهت گیری اصلی کتاب آشنایی دانشجویان و مطالعه کنندگان با مسائل اقتصادی نواحی روستایی است. مطالعه ای کتاب برای دانشجویان در دروس؛ اقتصاد روستایی، توسعه و برنامه ریزی روستایی توصیه می گردد.

فهرست

فصل اول : مبانی اقتصاد روستا

موضوع علم اقتصاد   9

رابطه اقتصاد و جغرافیا   ….  ..12

موضوعات علم اقتصاد   .17

اقتصاد تولید کشاورزی .20?

بنیان اقتصادی   ..22

بنیان های اقتصادی اجتماعی جامعه   22

نظام اقتصادی   24

انواع نظامهای اقتصادی   25

سازمان فعالیتهای اقتصادی   31

عوامل توسعه اقتصادی روستا    35

جمعیت   36

سرمایه و سرمایه‌گذاری   38

ابداعات   40

مبادلات بین‌المللی   41

رشد جمعیت و توسعه اقتصادی   42

رشد جمعیت و توسعه اقتصادیدر روستا   44

موانع توسعه اقتصادی روستا    46

دورهای باطل فقر   47

نرخ ناچیز تمرکز سرمایه   48

موانع اجتماعی فرهنگی   49

تنگناههای کشاورزی   50

کمبود نیروی انسانی متخصص و ماهر..   .51

مفاهیم و اصطلاحات پایه در اقتصاد روستایی.52

فصل دوم : کشاورزی واقتصاد روستایی

اقتصاد روستایی ….59

کشاورزی و اقتصاد ملی   60

کشاورزی و توسعه روستایی   66

چالش‌های عمده توسعه روستایی   71

کشاورزی و توسعه اقتصادی روستا   79

فرایند تولید در بخش کشاورزی   77

مهاجرت و اقتصاد روستایی   81

سیاستهای تحول اقتصاد روستایی   83

نقش دولت در اقتصاد روستایی و کشاورزی   86

ضرورتهای دخالت دولت در بخش کشاورزی..87

علل عقب‌ ماندگی اقتصادی نواحی روستایی   88

علل درونی   90

ـ بالا بودن نرخ رشد‌ جمعیت   90

ـ  عدم دسترسی به امکانات عمومی:   92

ـ غلبه داشتن کشاورزی‌ سنتی به عنوان  مهمترین بخش اشتغال و تولید   92

ـ  محدودیت منابع تولید‌   93

ـ  عدم وجود قوه خلاقیت و ابتکار   94

ـ کمبود سرمایه‌ و کالاهای سرمایه‌ای   94

ـ کوچکی، تعدد وپراکندگی قطعات زراعی   95

عوامل بیرونی   ….98

ـ دو گانگی چند گانگی اقتصادی کشور   98

ـ عقب‌ ماندگی تکنولوژی   99

ـ نابرابری   100

- درآمد – هزینه خانوار شهری و روستایی….   …103

ـ الگوهای توسعه   .105

- قوانین و مقررات و اثرات اقتصاد سیاسی…106

نقش مسکن در اقتصاد روستایی   109

تاثیر فعالیت اقتصادی بر روی اشکال مساکن   110

سازمانهای مدیریتی روستا   115

توسعه‌ نظام‌ دانش‌ و اطلاعات‌ کشاورزی …111

فصل سوم : بنیانهای اقتصادی روستا

منابع و عوامل تولید بخش کشاورزی   ..118

زمین   118

تقسیم بندی اقتصادی زمین   130

آب   125

پائین بودن راندمان آبیاری   142

اقتصاد آب در مناطق روستایی   144

عرضه اقتصادی آب   144

تقاضای آب   145

نیروی انسانی   149

راهبردهای بکارگیری نیروی کار مازاد   155

اشتغال و بیکاری در مناطق روستایی   156

اشتغال در مناطق روستایی   158

وضعیت اشتغال و تحولات آن در بخشهای مختلف اقتصادی   162

ساخت آموزشی شاغلین بخش کشاورزی   168

سرمایه   170

نقش سرمایه در بخش کشاورزی   170

اهمیت تمرکز سرمایه در مناطق روستایی   173

منابع تامین سرمایه   175

- منابع مالی رسمی   176

منابع مالی غیر رسمی   188

زمینه های سرمایه گذاری در روستا   193

نقش سرمایه به عنوان یک عامل تولید   194

سرمایه‌گذاری در جهت‌ توسعه‌ و بهبود استفاده از منابع آب و زمین   192

سرمایه‌گذاری در زمینه‌های نیروی انسانی و تحقیقات   199

نقش بازاریابی در اقتصاد روستایی   209

بازاریابی محصولات کشاورزی   209

عملیات بازاریابی   212

عوامل بازار   215

شیوه بررسی اقتصاد روستا 226

فصل چهارم  صنایع روستایی

صنایع روستایی، تعاریف و ویژگیها   220

خصوصیات‌ و ویژگیهای صنایع روستایی ….222

صنایع روستایی در ایران ….223

توسعه‌ صنایع‌ روستایی با هدف توسعه روستایی   228

توسعه‌ صنایع روستایی با  هدف  توسعه بخش کشاورزی..231

تعریف صنایع روستایی در ایران   242

نواحی صنعتی روستایی   245

مزایای ایجاد نواحی روستایی . 246

موانع توسعه صنعتی روستاها   248

منابع  268